Tijdens mijn arbeidzame leven kwamen er al vaak uiteenlopende vragen op mijn bureau. Ik heb die altijd met veel plezier beantwoord. Na mijn vervroegd uittreden heb ik eerst tijd genomen voor mezelf en pas daarna bedacht: ik ben in de herfst van mijn leven en ik wil graag dat die herfst schitterend en van betekenis is. Ik zette dat op mijn visitekaartje. De tekst is ontleend aan de titel van het boek dat Jan Siebelink in 1980 schreef.
Algemeen raadgever, de term kwam ooit bij me op. Ik weet weinig van veel. Ik ben in mijn werk altijd een generalist geweest en maakte me de vraagstukken snel eigen. Een beetje pretentieus, maar ik vermoed niet dat veel mensen deze term als een profiel zien. Dat is dan wel weer leuk?
In algemene zin heb ik op dit moment vier aandachtsgebieden.
Studiekeuze
Een gemiddelde HBO-instellling kent tegenwoordig makkelijk 70 studierichtingen. En deze hebben weer vele variaties op het thema. Bij universiteiten is dat niet veel anders. Universiteiten hebben vaak meer dan 50 geregistreerde bacheloropleidingen en soms wel meer dan 150 masterprogramma’s. Zie daar als 18-jarige dan maar eens een keus in te maken!
Adolescenten vinden het vaak prettig om, naast het gesprek met en goedbedoelde adviezen van ouders, met een relatieve buitenstaander van gedachten te wisselen. Dat soort gesprekken voer ik graag. Soms leidt dat tot een verrassende wending. Zo ligt, als je belangstelling hebt voor de ontwikkeling van zgn. Derde Wereldlanden, een studie economie in Wageningen eigenlijk best voor de hand. Ook de Hogere Hotelschool in Leeuwarden is de moeite waard. Maar de focus ligt meestal op bekende studentensteden Amsterdam, Leiden of Utrecht of je volgt een vriendenkring.
Pensioen
Het opbouwen van pensioen heeft voor veel (jonge) mensen geen prioriteit. Pensioen, dat is toch iets voor later? En, er is toch AOW? Weinig mensen realiseren zich dat de oude uitgangspunten, 40 jaar bij dezelfde werkgever (overheid, Philips, V&D, KLM, etc.), op je 65ste het eigen huis hypotheekvrij en pensioen is 70% van je laatste loon, allang geen vanzelfsprekendheden meer zijn. Bijna niemand heeft meer zijn hele werkzame leven één werkgever. Daar komt bij dat de basis van een pensioenuitkering vaak een middelloon is geworden in plaats van dat het gebaseerd is op een eindloon. Tegelijk is het nabestaandenpensioen versoberd. Bij een echtscheiding moet het pensioen verdeeld worden. In veel samenlevingscontracten staat niets vermeld over pensioenverdeling bij ontbinding van het contract. Dat samenlevingscontract kan trouwens eenzijdig verbroken worden: dat is een gang naar de notaris en het doormidden gescheurde contract bij je dan ex-partner op het bureau neerleggen.
Omdat mijn partner vijftien jaar ouder is dan ik, wij beiden al een eerste huwelijk achter de rug hadden en ik graag op de toekomst ben voorbereid, heb ik in het begin van onze relatie direct alles op een rijtje gezet. Dat zouden meer mensen moeten doen. En als ze mij daarvoor vragen, dan denk ik graag met ze mee.
Uit elkaar
Er wordt getrouwd en gescheiden. Bij trouwen of gaan samenwonen wordt niet gedacht aan straks weer scheiden. Dat zou je eigenlijk wel moeten doen… Bij het verdelen van ouderpensioen bij scheiden was tot 1995 het zgn. Boon/Van Loonarrest van toepassing: ouderdoms- en nabestaandenpensioen moet tussen de beide ex-partners worden verdeeld. In de praktijk kwam dat globaal neer op 75% voor de man en 25% voor de vrouw. Een onrechtvaardige verdeling en de zwakste partner, in die tijd ook nog meestal de vrouw, bleef afhankelijk van degene die het pensioen opbouwde.
De Wet verevening pensioenrechten bij scheiding in 1995 maakte daar een eind aan: ieder heeft dan recht op de helft van het tijdens huwelijk of partnerschap opgebouwde pensioen. Maar in 2022 wordt de wet weer gewijzigd: iedere ex-partner heeft een eigen aanspraak op het ouderdomspensioen. Partners kunnen in het echtscheidingsconvenant bij de verdeling van geld en goed natuurlijk wel afwijkende afspraken maken.
Alleen als mensen van plan zijn om hun scheiding netjes en rechtvaardig te regelen ben ik bereid om met ze mee te denken. Ik voer met beiden één of meer gesprekken en op basis daarvan maak ik een concept-convenant waarin de door hen gewenste afspraken staan. Met dit concept als uitgangspunt kunnen ze dan naar een specialist die de afspraken in een juridisch kader zet: ik ben ervaringsdeskundige, een raadgever, maar geen jurist of advocaat.
Uitvaart
Een begrafenisondernemer heet tegenwoordig een uitvaartverzorger en omdat de samenleving seculariseerde is er vanuit kerken steeds minder begeleiding bij een uitvaart. Gelukkig zijn nabestaanden vaak zelf goed in staat om het afscheid van een overledene vorm en inhoud te geven. In sommige gevallen treedt de uitvaartverzorger ook op als uitvaartbegeleider. Dat kan, maar het zijn toch wel verschillende rollen.
Mocht het einde van een leven op handen zijn of zich plotseling aandienen, in overleg ben ik beschikbaar als partner voor de nabestaanden om de laatste dingen betekenis te geven in het licht van het leven van de dode en zijn of haar geliefden.
Raadgever
Mysterie
De afgelopen jaren ben ik door een aantal, nu nog levende, mensen gevraagd om eens met hen na te denken over hun afscheid van het leven. Wat daarbij vaak opvalt is de behoefte om het leven te duiden in het licht van de eeuwigheid. Soms is dat de aloude eeuwigheid zoals die in de verschillende…
Sparen of beleggen?
Adriaan Hiele heeft ruim 25 jaar (1981-2007) een column gehad in NRC Handelsblad met als onderwerp: Gezin in Zaken. Hij was het die mij eind jaren ’90 op het spoor zette van periodiek beleggen. Helaas kwamen zijn columns mij te laat in mijn leven onder ogen. Hiele is enige tijd opgevolgd door Erica Verdegaal. (www.ericaverdegaal.nl) Het…